Hayatın İçinden Görgü ve Nezaket -1- AİLE İÇİNDE

"İnsanız... Bir sosyal çevre ve ilişkiler yumağı içinde yaşıyoruz. Bu çevre içinde huzur ve güveni oluşturabilmek, yaşantımızı bir düzene oturtabilmek, bize hediye ve emanet edilmiş dünya üzerinde insana yakışır bir medeniyet ortaya koyabilmek için ilişkilerimizi değerler örgüsü içinde yürütmemiz gerekiyor. Ne var ki, ilişkilerimizi düzenleyen bu değerler örgüsü, her zaman yazılı metinlerden oluşmuyor. Bu değerlerin bir bölümünü de yazılı olmayan görgü ve nezaket kuralları oluşturuyor." 

der Abdulfettah Ebu Gudde.

İslamın büyüğü küçüğü erkeği kadını yani herkesi kuşatan ve hayatın bütün alanlarını ilgilendiren birçok âdâb ve nezaket kuralı vardır.

İslamın görgü ve nezakete dair kurallarını uygulama noktasında kadın ve erkek aynı anda sorumludur. Çünkü onlar, İslam toplumunu ancak ve ancak birlikte oluşturabilirler. İslam dini de, kadın ve erkeğin uygulamalarıyla hayat bulur ve dışarıya sunulur.

İslam, imana ermiş kişinin olgunlaşması ve insanlar arasındaki sosyal bir düzen ve uyumun sağlanması için bu görgü kurallarına uyulmasını istemiş ve insanları bu konuda özendirmiştir.

Hiç şüphesiz bu kurallar, insan yaşantısının ışıltı ve güzelliğini arttırmakta, onu toplumun sevilen sayılan bir bireyi haline getirmektedir.

Nezaket ve görgü kuralları, İslam dininin özünün ve hedeflerinin gerçekleşmesi için yerine getirilmesi zorunlu olan pratiklerdir.

İmam Karâfî, el-Furûk adlı kitabında şu ifadeyi kullanmaktadır: "Bilmelisin ki, az bir kibarlık pek çok isten daha üstündür."¹

Aile içinde görgü ve nezaket kuralları:

1) Kapıyı yavaşça açıp kapatmak

Hz. Aişe annemiz şöyle anlatır: "Hz. Peygamber (s.a.v): 'Kuşkusuz kibarlık ve yumuşaklık, bulunduğu şeyi güzelleştirir. Bir şeyden kibarlık ve yumuşaklık alındığı zaman da, onu çirkinleştirir.'¹ buyururdu."

2)Eve giriş ve çıkışlarda selam vermek

Ebû Hureyre (r.a.) şöyle anlatır: "Hz. Peygamber (s.a.v):  'Bir topluluğun yanına girerken selâm verin! Oradan ayrılmak istediğinizde de selâm verin! Zira gelirken verilen selâm, ayrılırken verilen selâmdan daha üstün değildir.'³ buyurmuştur." 

3)Eve geldiğini içeridekilere hissettirmek

İmam Ahmed b. Hanbel şöyle demiştir: "Kişinin, evine girdiği zaman öksürmesi veya ayakkabılarıyla yere vurarak ses çıkartması güzel bir davranıştır."

4)Bir mekana girerken izin almak

Abdullah b. Mesud'un hanımı Zeynep (r.a): " Abdullah, bir ihtiyacından dolayı çıkıp, geri döndüğünde bizi uygunsuz bir halde görmemek için kapının önünde, öksürürdü." der.

5)Kapıda olduğunu kibarca haber vermek

Bir kardeşinin, arkadaşının, tanıdığının veya herhangi bir insanın kapısını çaldığın zaman buna kapıda birinin bulunduğunu hissettirmeye yetecek kadar hafifçe yap! Kaba ve kötü insanların yaptığı gibi, kapıyı kırarcasına ve korkuya yol açacak şekilde sert ve hızlı yapma! Bazı sahabiler vardı ki; Hz Peygamberin (s.a.v) kapısını tırnaklarıyla çalıyorlardı. Buhari el edebü'l müfred adlı kitabında onların bu ahlakından örnekler sunmuştur.

6)"Kim o?" diye sorulduğunda kendini tanıtmak

Kapıyı çalıp içeriden "Kim o?" sorusunu duyduğunda, seni tam olarak tanıtan açık ismini söyle! 

"Biri!" veya "Ben!" vs. deme! Çünkü bu sözler, kapıyı açacak kişi için kapıyı çalanın kimliği hakkında bir anlam ifade etmez. Bu nedenle sahabi "Kim o?" diye sorulduğunda adını söylüyordu.

Buhari ve Müslim, Ebû Zer'den rivayet ediyorlar: "Bir gece evden çıktım. Baktım ki Hz. Peygamber (s.a.v) tek başına yürümekte. Ay ışığında, ben de peşine takıldım, ardı sıra yürümeye başladım. Derken beni fark etti de "Kim o?" dedi. Ben de "Ebû Zer!" diye cevap verdim."


Kaynak:

¹el-Furûk, c.3, s.96; c.4, s.272
²Müslim
³Tirmizi

/Asfa Akmer